Przykładowy konspekt wypracowania

Wprowadzenie
Autorka podejmuje temat przemian, jakie zaszły w prozie od XIX wieku do początku XXI wieku. Powieść i utwory oparte na fikcji literackiej są współcześnie zastępowane przez literaturę niefikcjonalną. We współczesnej komunikacji literackiej ważne miejsce zajmują: literatura faktu, literatura dokumentu osobistego i esej.

Ustalenie stanowiska
Współczesna literatura odchodzi od tradycyjnych form prozatorskich na rzecz prozy niefikcjonalnej – sformułowane przez autorkę stanowisko uważam za słuszne.

Rozwinięcie

1. Argumenty związane ze stanowiskiem zajętym wobec problemu sformułowanego w tekście danym w zadaniu (Małgorzata Czermińska, Obszar prozy niefikcjonalnej)

• Charakterystyka problemu:

– Stopniowe przemiany w prozie zapoczątkowane w połowie XIX wieku pojawieniem się reportażu, biografii i pamiętników.
– Wielonakładowa prasa jako czynnik sprzyjający upowszechnieniu prozy niefikcjonalnej.
– Przemiany w prozie fabularnej spowodowane rozwojem gatunków niefikcjonalnych i równoczesny rozwój i ekspansja prozy niefikcjonalnej: literatury faktu, literatury dokumentu osobistego i eseju.

2. Argumenty związane z wybranym tekstem (Hanna Krall, Zdążyć przed Panem Bogiem)

• Literatura współczesna podejmująca tematykę wojenną obfituje w teksty o charakterze niefikcjonalnym. Przykładem jest reportaż napisany w formie wywiadu przez Hannę Krall z Markiem Edelmanem, uczestnikiem powstania w getcie warszawskim.
• Odejście od fikcji na rzecz faktów sprzyja obiektywizacji przekazu. Pozwala także na ukazanie dramatyzmu tamtych wydarzeń jako faktów, pozbawionych podejrzenia o tworzenie fikcyjnej fabuły.

3. Argumenty związane z wybranym tekstem (Ryszard Kapuściński, Heban)

• Zbiór reportaży z podróży autora po Afryce w sposób bezpośredni, pozbawiony fikcyjnych opisów przybliża kraje Czarnego Lądu. Książka łączy cechy charakterystyczne dla powieści (potoczysta narracja) z elementami pamiętnika.
• Reportaże Kapuścińskiego stanowią konkurencję dla najlepszych powieści, ukazują rzeczywistość w sposób obfitujący w fakty i pozbawiony fikcjonalnego zmyślenia.

4. Argumenty związane z wybranym tekstem (Zbigniew Herbert, Barbarzyńca w ogrodzie)

• Eseje Zbigniewa Herberta ukazują miejsca w Europie, w których historia przeplata się na co dzień ze współczesną rzeczywistością.
• Autor ukazuje różne miejsca i epoki historyczne (starożytna Grecja, średniowieczne Francja i Włochy); z erudycją opowiada o znaczących wydarzeniach, budowlach i śladach historii w nich obecnych. Dzięki eseistycznemu stylowi otrzymujemy barwny i wielostronny obraz współczesnej Europy zanurzonej w historii.

Podsumowanie
Literatura współczesna proponuje bardzo wiele form prozatorskich o charakterze niefikcjonalnym. Bogaty wybór form dokumentalnych, rozwój reportażu związany z rozwojem komunikacji i współczesnych mediów pozwalają na ukazanie rzeczywistości o różnym charakterze. Wielostronności przekazu sprzyja również rozwój eseistyki, która wymaga erudycji, znajomości różnorodnej tematyki z wielu dziedzin sztuki i nauki. Dzięki tym formom autorzy często zachowują dystans wobec wydarzeń, mogą relacjonować fakty związane z życiem w różnych zakątkach świata, mogą także prezentować osobisty stosunek do podejmowanej problematyki.