Konspekt wypracowania
Wprowadzenie
Fragmenty prozy podejmują problematykę egzystencji człowieka w świecie, który swoim skomplikowaniem przypomina labirynt.
Teza
Człowiek jest jednostką poszukującą drogi w labiryncie świata.
Rozwinięcie
1. Argumenty/spostrzeżenia dotyczące fragmentów prozy zamieszczonych w zadaniu (Olga Tokarczuk, Prawiek i inne czasy, Franz Kafka, Proces)
• labirynt jako gra i metafora rzeczywistości w Prawieku i innych czasach; rzeczywistość
jako labirynt w Procesie;
– topos i jego odwrócenie – człowiek poszukuje zarówno drogi wejścia do labiryntu, jak
i drogi wyjścia z niego;
• próba zrozumienia świata, jego skomplikowania i absurdalności, wysiłek zrozumienia
zasad rządzących labiryntem przez dziedzica Popieleckiego i Józefa K. (drogi w Ośmiu
Światach i korytarze w budynku sądu);
• poznanie reguł gry warunkiem znalezienia drogi wyjścia z labiryntu, kostka do gry
narzędziem osiągania celu w Prawieku i innych czasach, nazwisko stolarza Lanza jako
klucz otwierający wejście do labiryntu w Procesie;
• metaforyczność nazw na mapie Ośmiu Światów wyrazem skomplikowania świata,
grożącego człowiekowi spętaniem, ubezwłasnowolnieniem; nieokreśloność miejsca,
ujednolicenie wyglądu kamienic, wejść i zachowań ludzkich sposobem
na ubezwłasnowolnienie Józefa K. i uzależnienie człowieka od przypadku;
• paraboliczność tekstów uzyskana poprzez przeniesienie reguł gry na poziom wartości
uniwersalnych: rozwiązanie zagadki wyjścia z labiryntu kwestią światopoglądową
w Prawieku i innych czasach; unifikacja rzeczywistości, odrealnienie i pozbawienie jej
logiki, uczynienie człowieka przedmiotem działania nieokreślonych sił zewnętrznych
w Procesie;
• podjęcie gry jako czynność poznawcza – poznanie reguł rządzących światem i poznanie
siebie, swojej świadomości i nieświadomości, określenie swojego miejsca i pozycji
wobec świata i Absolutu (rola narracji i narratora podejmującego próbę obiektywizacji
świata przedstawionego i uniwersalizacji znaczeń).
2. Argumenty dotyczące kontekstów (np.: literackiego, filozoficznego, historycznego, plastycznego)
• Labirynt i jego symbolika w kulturze: symbol przejścia, śmierci i odrodzenia, skrywanych
lęków i ochrony tajemnicy; symbol życia ludzkiego z jego manowcami, próbami
cierpliwości i wytrwałości; symbol zagubienia we wrogiej człowiekowi przestrzeni;
odwołanie do mitu jako opowieści o charakterze symbolicznym, w czasach
prehistorycznych odpowiednik jaskini i podziemnych korytarzy, w starożytności miejsce
rytualne, chroniące skarby lub potwory (mitologia grecka – Tezeusz, Minotaur, Ariadna);
Bruno Schulz Sklepy cynamonowe, opowiadania – motyw labiryntu obecny w różnych
konfiguracjach (ulice miasteczka, wnętrza sklepów, świadomość bohatera); funkcja labiryntu u Schulza potwierdza uniwersalne znaczenie tego motywu w interpretowanych
fragmentach Prawieku i innych czasów oraz Procesu.
Podsumowanie
Kreacja świata jako labiryntu ma w obu tekstach paraboliczny charakter i pozwala
na ukazanie skomplikowanej i złożonej rzeczywistości otaczającej człowieka, ale również
skomplikowanej natury ludzkiej i procesu poznania. Rozwiązanie zagadki labiryntu czyni
jednostkę przedmiotem gry (działania nieokreślonych sił zewnętrznych – Boga, Absolutu,
sądu, przypadku). Pokonanie labiryntu jest nacechowane kulturowo, obecne w mitach
i innych tekstach kultury (
Sklepy cynamonowe) i wnosi uniwersalne znaczenia dotyczące
poznania, przekraczania granic własnych możliwości.