Sytuacja polityczna i gospodarcza w latach międzywojennych, a także podczas II wojny światowej oraz po zapadnięciu „żelaznej kurtyny” sprzyjała przejmowaniu przez Stany Zjednoczone roli centrum sztuki ówczesnego świata. Mieszkający tam artyści mieli warunki dla rozwoju indywidualności. Za oceanem osiedliło się wielu emigrantów, w tym twórców z Europy, którzy poszukiwali nowych możliwości. Kiedy na „starym kontynencie” trwał proces odbudowy, Stany Zjednoczone przodowały pod względem przemysłowym i cywilizacyjnym – również w kulturze światowej.

Miejscem, które stanowiło Mekkę artystów, stał się Nowy Jork. Tam też w latach 30. z Kalifornii przeniósł się Jackson Pollock – charyzmatyczny malarz, który odegrał znaczącą rolę w kształtowaniu się ekspresjonizmu abstrakcyjnego. Pollock tworzył na olbrzymich płótnach, „rzucając” rozmaite czyste barwy nowatorską metodą drippingu, dzięki której powstawały rytmiczne kompozycje zaliczane do nurtu action painting. Jego dzieła to kompozycje o charakterze horror vacui, całkowicie wypełniające płótno, tworzone bez uprzedniego szkicu. Wnikliwe spojrzenie na jego prace pozwala dostrzec w splątanych kolorach ogrom emocji – od poczucia wyobcowania, przez wewnętrzny chaos po agresję. Płótno staje się więc miejscem wyrazu wewnętrznej eksplozji zachodzącej w duszy artysty.

W Nowym Jorku działał także emigrant z Europy Wschodniej, Mark Rothko, pionier wielkorozmiarowego malarstwa zaliczanego do color field painting. Jego dzieła to charakterystyczne, pełne prostoty kompozycje, złożone z prostokątów i wykonane farbą olejną. Te obrazy to dla niego swoista forma kontemplacji. Przez malarstwo wyraża podstawowe emocje człowieka, ujęte w kontrastowych kolorach. Używa pełnej gamy barwnej – od jasnych, „szczęśliwych” odcieni po ciemną, mroczną tonację, wyrażającą jego poczucie duchowości. Na pozór liryczne formy, przy dłuższym spojrzeniu odkrywają dynamikę, która przedstawia się w poszarpanych i niejednolitych krawędziach impastowych kształtów. Rothko starał się tworzyć formy uniwersalne, dlatego też rezygnował z tytułów. Był też pierwszym z malarzy, który abstrakcyjne i zarazem mistyczne dzieła stworzył do ozdobienia miejsca użytku publicznego – kaplicy w Hudston w Teksasie.

Założeniom ekspresjonizmu abstrakcyjnego sprzeciwił się Robert Rauschenberg, który od lat 50. tworzył na Manhattanie dzieła w nurcie pop-artu – sztuki wykształconej pod wpływem mediów i reklamy. Największą inspirację dla Rauschenberga stanowiły obiekty codziennego użytku, ponieważ były konwencjonalne i użyteczne dla wszystkich. W zniszczonych rzeczach, przez niektórych uważanych za śmieci, widział piękno. Podobnie jak działający w pierwszej połowie XX w. dadaiści, gloryfikował przedmioty, zmieniał ich zastosowanie i znaczenie. W jednej ze swych najbardziej odważnych prac, „Monogramie”, odmienił rolę obrazu ściennego, kładąc go na podłodze jako podstawę dla wypchanej kozy. Nadał pracy innowacyjny wygląd, dodając starą oponę samochodową. Wykonał scenę złożoną z kontrastowych elementów, przedstawiającą wypas wiejskiego zwierzęcia pomiędzy przedmiotami znalezionymi na ulicach Nowego Jorku. Wykorzystanie przez Rauschenberga wypreparowanych zwierząt jako tworzywa sztuki znajdzie następnie swój oddźwięk w twórczości takich artystów, jak Damien Hirst czy Katarzyna Kozyra.

Rauschenberg tworzył też prace inspirowane ówczesną polityką i wpływem telewizji. Układał kompozycje przy użyciu obiektów, takich jak fotografie i wycinki z gazet. W odróżnieniu od założeń abstrakcjonizmu ekspresyjnego, przedmioty wykorzystywane w jego dziełach nie miały definiować wewnętrznych doznań. Stanowiły wizualny komentarz do kultury mediów, która coraz bardziej ogarniała Stany Zjednoczone. Życie statystycznych Amerykanów obrazowali też inni przedstawiciele pop-artu, między innymi grafik i twórca dzieł w estetyce komiksów, Roy Lichtenstein. Andy Warhol z kolei, przedstawiając ikony popkultury, ukazywał to, co wzbudzało zainteresowanie przeciętnego człowieka.

Moim zdaniem Stany Zjednoczone stwarzały artystom lepsze warunki stosowania różnorodnych technik artystycznych i niezależnej interpretacji rzeczywistości niż powojenna Europa. Nic dziwnego, że stały się „Eldorado” dla wybitnych jednostek. Także obecność marszandów, wystaw, rynek zbytu i wpływ mediów spowodowały wyodrębnienie się lub dalszy rozwój różnorodnych kierunków – od wspomnianych: ekspresjonizmu i pop-artu, przez land art po hiperrealizm. Okres po II wojnie światowej stanowił zatem tylko początek „wielkiego warsztatu” w Stanach Zjednoczonych, które aż do dziś pełnią dominującą rolę w kształtowaniu światowej sztuki.