Rozkwit liberalizmu i konserwatyzmu przypada na wiek XIX. W poglądach głoszonych przez myślicieli obydwu doktryn można zauważyć różnice dotyczące jednostki, jej pozycji w społeczeństwie oraz wizji państwa.

W liberalizmie u podstaw spojrzenia na te kwestie leży idea indywidualizmu oraz wolności uznawanej za nadrzędną wartość. Przedstawiciele liberalizmu zwracali uwagę na prawa przysługujące jednostce wynikające z tych właśnie idei. Wolność stanowiła dla nich podstawę funkcjonowania jednostki w społeczeństwie. Klasycy liberalizmu uznawali wolność słowa, swobodę wyrażania myśli, wolność zrzeszania się za nienaruszalne prawa przysługujące człowiekowi. Postulowali także prawo do własności i wolność w sferze gospodarczej. Przedstawiciele konserwatyzmu odmiennie niż liberałowie postrzegali jednostkę, jej rolę oraz miejsce w społeczeństwie. Wskazywali na słabość charakteryzującą naturę człowieka. Uważali, że człowiek jest niedoskonały. Dostrzegali skłonność jednostki do zła, która ich zdaniem uzasadnia konieczność istnienia silnej władzy i potrzebę odwoływania się do autorytetów wskazujących właściwy sposób postępowania. Podobnie jak liberałowie, konserwatyści za istotne uznawali prawo do własności prywatnej.

Liberałowie byli przekonani o nadrzędności jednostki wobec społeczeństwa. Według nich społeczeństwo składa się z autonomicznych jednostek. Akceptowali pluralistyczny charakter społeczeństwa i jego różnicowanie. Konserwatyści negowali charakterystyczną dla liberalizmu nadrzędność jednostki wobec społeczeństwa i poddawali krytyce ideę autonomii jednostki. Według przedstawicieli konserwatyzmu społeczeństwo ma hierarchiczną budowę i stanowi organiczną całość złożoną z różnorodnych grup i wspólnot, wśród których szczególną rolę w zachowaniu i utrwalaniu tradycyjnych wartości, kształtowaniu więzi czy wychowaniu człowieka przypisywali rodzinie. Uważali, że jednostka, będąc częścią społeczeństwa, powinna nie tylko realizować obowiązki wynikające z zajmowanej pozycji społecznej, ale także korzystać z przysługujących jej praw.

W poglądach na temat państwa można dostrzec różnice nawet wśród przedstawicieli wymienionych nurtów liberalizmu. Rolą państwa, według liberałów, jest zagwarantowanie bezpieczeństwa i porządku wewnętrznego. Liberałowie postulują między innymi zasadę podziału władzy, suwerenności narodu i gwarancje praw człowieka. Istotne znaczenie ma dla nich określenie przez prawo granic władzy państwowej. Klasycy liberalizmu byli zwolennikami państwa minimalnego o ograniczonym zakresie uprawnień. Stąd koncepcja państwa „stróża nocnego”. Głosili również hasło leseferyzmu i sprzeciwiali się ingerencji państwa w życie gospodarcze. Natomiast zwolennicy liberalizmu socjalnego opowiadali się za koncepcją państwa dobrobytu oraz dopuszczali możliwość interwencji państwa w mechanizmy wolnego rynku. Tę wizję państwa i jego wpływ na życie gospodarcze poddali krytyce neoliberałowie, według których gospodarka powinna funkcjonować na zasadach wolnego rynku. Z kolei przedstawiciele konserwatyzmu opowiadają się za koncepcją silnego państwa i ideą silnej władzy. Głoszą zasadę rządów prawa. Za cel państwa uznają ochronę istniejącego ładu społecznego i troskę o harmonijny rozwój społeczeństwa. Są przeciwnikami gwałtownych zmian, których następstwem może być zniszczenie ustalonego porządku społecznego i tradycyjnych więzi.

Porównując założenia liberalizmu i konserwatyzmu, należy zwrócić uwagę na odmienne wartości stanowiące podstawę głoszonych poglądów. W doktrynie liberalnej, wewnętrznie zróżnicowanej, są nimi wolność i indywidualizm. Konserwatyzm za istotne uznaje tradycję, rodzinę, hierarchię. Różnice dotyczą także koncepcji jednostki, idei społeczeństwa czy wizji państwa. Pomimo tych różnic w rozważaniach współczesnych przedstawicieli obydwu doktryn można dostrzec pewne podobieństwa w odniesieniu do zasad ustrojowych i rozwiązań o charakterze gospodarczym.