1. Podstawowe czynności analityczno-interpretacyjne
1.1. Sformułowanie tezy/hipotezy interpretacyjnej, której podstawą jest odkrycie zasady
zestawienia tekstów (podobieństwa lub różnicy obecnej np.: w dominancie każdego
z tekstów, tematyce, strukturze poetyckiej/literackiej).
1.2. Przyjęcie porządku analizy i interpretacji w zależności od wyznaczonego
w tezie/hipotezie podobieństwa lub różnicy. Właściwy dobór i selekcja elementów poddanych
analizie. Porównywanie tekstów na wszystkich poziomach ich organizacji.
2. Czynności związane z określonym gatunkowo typem tekstu
2.1. Teksty liryczne
Porównanie tekstów lirycznych przez wybór dominujących spośród obecnych w zestawionych tekstach następujących elementów:
– sytuacje liryczne w tekstach
– typ liryki, charakter podmiotu;
– sposoby konstruowania sytuacji lirycznych, np.: miejsce, czas, obrazowanie poetyckie
(językowe i kompozycyjne);
– elementy świata przedstawionego (np.: czas, miejsce, przestrzeń poetycka, wątki,
tematy, motywy, konwencja literacka).
2.2. Teksty epickie (fragmenty utworów)
Porównanie tekstów epickich lub ich fragmentów przez wybór dominujących spośród
obecnych w zestawionych tekstach następujących elementów:
– sytuacje narracyjne w tekstach – typ epiki, charakter narracji, typ narratora, stosunek
narratora do przedmiotu wypowiedzi, faktów, bohaterów, przedmiotów, zdarzeń;
– sposoby konstruowania sytuacji narracyjnych – miejsce, czas powieściowy/epicki
(fabuła epicka, motyw przewodni, akcja, wątki, epizody), obrazowanie literackie
(językowe i kompozycyjne);
– inne elementy świata przedstawionego (np.: tematy, motywy, toposy, konwencja
literacka).
2.3. Teksty dramatyczne (fragmenty utworów)
Porównanie fragmentów tekstów dramatycznych przez wybór dominujących spośród
obecnych w zestawionych tekstach następujących elementów:
– sytuacje dramatyczne w tekstach – typ dramatu, charakter i typ bohaterów, ich
stosunek do przedmiotu wypowiedzi, faktów, innych bohaterów, przedmiotów,
zdarzeń, rola didaskaliów w konstruowaniu sytuacji dramatycznej;
– sposoby konstruowania sytuacji dramatycznych – miejsce, czas zdarzeń (zdarzenie
dramatyczne, motyw przewodni, akcja, wątki, epizody), obrazowanie literackie
(językowe i kompozycyjne);
– inne elementy świata przedstawionego (np.: tematy, motywy, toposy, konwencja
literacka).
3. Interpretacja w kontekstach ogólnych i właściwych
Konteksty: literackie, historycznoliterackie, filozoficzne, biograficzne, kulturowe
(obejmujące zarówno typowe dla kultury wysokiej, masowej, popularnej zjawiska, jak
i elementy innych niż literatura dziedzin sztuki – wskazanych w podstawie programowej).
Sproblematyzowana interpretacja uwzględniająca właściwie wybrane konteksty
przyporządkowane porównywanym utworom. Interpretacja porównawcza na poziomie
kontekstów uwzględnia również elementy poetyki historycznej oraz świadomość dialogu
intertekstualnego. W przypadku kontekstów kulturowych także elementy komparatystyki.
4. Asocjacyjność myślenia
Skojarzenia w granicach wyznaczonych przez sensy utworów i przyjętą metodologię ich opisu (bez jej nazywania).
5. Uogólnienie/podsumowanie wypowiedzi
Polega na wskazaniu podobieństw i/lub różnic oraz tzw. otwarciu „na po czytaniu”.
Podstawą wyboru tekstów jest znalezienie obszaru porównania. Może nim być, np.:
– temat: ten sam, różnie / podobnie zrealizowany,
– motyw: ten sam, różnie / podobnie zrealizowany,
– problem: ten sam, różnie / podobnie realizowany,
– bohater: ten sam, różnie wykreowany,
– miejsce: to samo, różnie wykreowane.
Różne/podobne realizacje obejmują np.: sytuację liryczną/narracyjną/dramatyczną,
kompozycję, kreację osoby mówiącej, konwencję literacką, środki artystycznego wyrazu,
gatunek.
Teksty muszą ze sobą „rozmawiać”, tzn. jeden tekst wobec drugiego powinien być
kontynuacją lub nawiązaniem, reinterpretacją motywu/tematu/problemu w obszarach
podobieństw i różnic.
poleca:
