Powstanie styczniowe spowodowało zaostrzenie cenzury, z Komitetu [Cenzury] rugowano Polaków, a w 1869 r. został on bezpośrednio podporządkowany [petersburskiemu Ministerstwu Spraw Wewnętrznych]. Kontrola sięgała nawet do mieszkań. Na przykład w 1867 r. policja w Warszawie sporządziła spis 73 obrazów, których „nie wolno trzymać w lokalach prywatnych i zakładach publicznych”. Był w nim i Jan III Sobieski pod Wiedniem, i Berek Joselewicz pod Kockiem1 [...].
1 Berek Joselewicz – zorganizował pułk żydowski w powstaniu kościuszkowskim, a w armii Księstwa Warszawskiego był oficerem 5 Pułku Ułanów; zginął w potyczce z Austriakami pod Kockiem w 1809 r.
Źródło: A. Paczkowski, Cenzura, [w:] Węzły pamięci niepodległej Polski, pod red. zespołową, Kraków 2014, s. 123–124.
Źródło 2. Fragment opracowania historycznego
Urodził się w 1865 roku na Pomorzu [...]. Matka Kulerskiego była Niemką, ojciec [...] Polakiem, jednak zupełnie zgermanizowanym. [...]
Rok 1883 okazał się przełomowy w życiu Kulerskiego. Przypadała wtedy 200 rocznica bitwy pod Wiedniem. Uczniowie szkół średnich mieli odgórny zakaz udziału w obchodach tej rocznicy. Kulerski zignorował go i wziął udział w uroczystościach, które odbyły się w restauracji Concordia w Grudziądzu, wygłosił nawet po niemiecku wykład na cześć króla Jana III Sobieskiego. W konsekwencji został relegowany z uczelni.
Źródło: S. Drej, Wiktor Kulerski i fenomen „Gazety Grudziądzkiej”, „Mówią Wieki”, 11/2014, s. 84.
Źródło 3. Tablica pamiątkowa
Tablica umieszczona na zachodniej ścianie kościoła mariackiego w Krakowie dla uczczenia 200 rocznicy bitwy wiedeńskiej.
Napis:
W dwóchsetletnią rocznicę odsieczy Wiednia na cześć króla Jana III miasto Kraków. XII września MDCCCLXXXIII.
Źródło: J. Paprocka-Gajek, Monumentalne pamiątki obchodów rocznic odsieczy wiedeńskiej na terenach ziem polskich, [w:] Primus inter pares. Pierwszy wśród równych, czyli opowieść o Janie III, red. Muzeum Pałac w Wilanowie, Warszawa 2013, s. 209.
Na podstawie źródeł 1., 2. i 3. porównaj cele działań zaborców wobec społeczeństwa polskiego w drugiej połowie XIX w.
poleca:
Studentnews.pl